مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه

زمینه و هدف: گیاهان منبع عظیمی از آنتی­ اکسیدان ­های طبیعی برای بهبود کنترل قند خون و جلوگیری از عوارض دراز مدت دیابت هستند. استفاده از گیاهان دارویی اثرات قابل ملاحظه­ ای را در کاهش گلوکز خون در بیماران دیابتی نشان داده است. این مطالعه با هدف بررسی اثر عصاره هیدرو الکلی ریشه گیاه جغجغه بر وزن، میزان گلوکز خون و بیان ژن پیروات کیناز در موش­ های صحرایی دیابتی انجام شد.

روش­ ها: در این تحقیق 45 سر موش صحرایی نر با میانگین وزنی250 گرم انتخاب و به ­طور تصادفی در سه گروه شاهد سالم (تعداد=15)، شاهد دیابتی (تعداد=15) و دیابتی تحت تیمار با عصاره ریشه گیاه جغجغه (تعداد=15) تقسیم شدند. دیابت نوع 1 با تزریق درون صفاقی استرپتوزوتوسین (mg/kg 60) به موش­های صحرایی گروه شاهد دیابتی و دیابتی تحت تیمار با عصاره هیدروالکلی ریشه گیاه جغجغه القاء شد. بعد از القای دیابت، گروه دیابتی تحت تیمار روزانه (mg/kg 300) عصاره ریشه جغجغه را به صورت گاواژ به مدت 30 روز دریافت نمودند. موش­ های گروه شاهد سالم و شاهد دیابتی نیز در این مدت آب مقطر دریافت کردند. از موش­ های تحت مطالعه در روز قبل از تجویز عصاره و روزهای 15 و 30 بعد از تجویز عصاره خون­گیری شد و میزان گلوکز خون و بیان ژن پیرووات کیناز اندازه­ گیری شد. هم­چنین توزین موش­ها در سه بازه زمانی ذکر شده انجام شد. داده­ها به کمک نرم ­افزار SPSS تحلیل آماری شد.

نتایج: میزان بیان ژن در گروه دیابتی تحت تیمار در روز 15 نسبت به شاهد دیابتی افزایش پیدا نمود، اما در پایان روز 30 نسبت به موش­ های گروه شاهد دیابتی کاهش داشت (0/05>p ). همچنین وزن موش ­ها در گروه دیابتی تحت تیمار با عصاره ریشه گیاه جغجغه نسبت به دو گروه شاهد سالم و شاهد دیابتی اختلاف معنی­ داری داشت (0/05>p ). به­ علاوه میزان گلوگز خون در گروه دیابتی تحت تیمار با عصاره در روز 30 نسبت به روز 15 کاهش معنی­ داری را نشان داد (0/05>p ).

نتیجه­ گیری: نتایج تحقیق حاضر نشان می­دهد که احتمالا تجویز عصاره هیدروالکلی ریشه گیاه جغجغه توانسته از طریق تغییر میزان بیان ژن پیرووات کیناز باعث کاهش گلوکز خون شود.